Şema Terapisi, Jeffrey E. Young tarafından geliştirilmiş bilişsel davranışçı bir terapi yaklaşımıdır. Temel amacı, kişinin derin köklü inançlarını ve duygusal şemalarını tanımlamak, anlamak ve değiştirmektir. Bu terapi yaklaşımı, çocuklar, ergenler ve yetişkinler için kullanılabilir.
Çocuklar ve ergenler için şema terapisi, genellikle yetişkinlerde kullanılan yöntemlerin çocuk ve ergenlerin gelişim seviyelerine uygun olarak uyarlanmasıyla gerçekleştirilir. Bu süreçte, terapist, çocuk veya gencin yaşına, gelişimine ve duygusal ihtiyaçlarına dikkat eder. Terapist, oyunlar, çizimler, hikayeler ve diğer yaratıcı teknikler aracılığıyla çocuk veya gencin duygusal şemalarını keşfetmelerine ve ifade etmelerine yardımcı olur.
Terapi sürecinde, çocuk veya gencin ailesi de sıklıkla dahil edilir. Aile üyeleri, terapi sürecine destek olabilir ve çocuğun veya gencin duygusal gelişimini desteklemek için terapistle işbirliği yapabilirler.
Şema Terapisinde Hangi Yaklaşımlar Kullanılır?
Şema terapisi, kişinin ihtiyaçlarına uygun olarak farklı terapi tekniklerinin kullanılmasına olanak tanır. Terapistler, terapi sürecinde, danışanın ihtiyaçlarına ve terapi hedeflerine yönelik olarak çeşitli yaklaşımlar benimserler. Bu noktada, terapist ve danışan arasındaki iletişim ve güven ilişkisi büyük önem taşır. Şema terapisinde sıkça başvurulan ve etkili olan iki temel yaklaşım şunlardır:
1. Empatik Karşılaştırma : Bu teknik, terapistin, danışanın duygusal şemalarını anlamak ve onlarla empati kurmak için kullanılır. Terapist, danışanın duygusal deneyimlerine saygı gösterir, onları anlamaya çalışır ve duygusal içeriği doğru bir şekilde yansıtmaya çalışır. Bu sayede danışan, terapistin duygusal deneyimlerini anladığını ve onayladığını hisseder. Bu, danışanın duygusal şemalarını kabul etmesini ve değiştirmeye daha açık olmasını sağlar.
2. Yeniden Ebeveynlik: Bu yaklaşım, terapistin danışanın duygusal ihtiyaçlarını anlamasını ve ona destek olmasını içerir. Terapist, danışana şefkat, saygı ve anlayışla yaklaşırken, aynı zamanda belirli sınırlar ve yapılandırma sağlar. Bu, danışanın duygusal ihtiyaçlarının karşılanmasına yardımcı olurken, aynı zamanda kişinin sorumluluk almasını ve kendi ihtiyaçlarını karşılamak için güçlenmesini teşvik eder.
Bu teknikler, şema terapisinin temelini oluşturur ve danışanın duygusal şemalarını anlamasına, kabul etmesine ve değiştirmesine yardımcı olur. Terapistler, bu teknikleri kullanarak danışanın duygusal zorluklarını ele alır ve daha sağlıklı duygusal şemalar geliştirmesine destek olur.
Şema Terapisinde Kullanılan Teknikler?
Şema terapisi sırasında, çeşitli teknikler kullanılarak danışanın duygusal şemaları tanımlanır, anlaşılır ve değiştirilir. Bu teknikler genellikle dört ana başlık altında toplanır:
1. Duygusal Teknikler : Bu teknikler, yönlendirilmiş imgeler ve rol yapma gibi yöntemleri içerir. Danışanın duygusal şemalarını daha iyi anlamasına ve duygusal deneyimlerini derinlemesine keşfetmesine yardımcı olmak için kullanılır. Örneğin, danışanın geçmiş deneyimlerini yeniden yaşamasını sağlayan yönlendirilmiş imgeler veya rol yapma çalışmalarıyla çocukluk dönemindeki ihtiyaçları ve duygusal deneyimleri keşfedilebilir.
2. İlişkisel Teknikler : Bu teknikler, danışanın şemalarının ilişkileri nasıl etkilediğini belirlemeyi ve günlük yaşamda bu şemaların nasıl açığa çıkabileceğini öğretmeyi amaçlar. Terapist, danışanın ilişkilerinde nasıl davrandığını ve şemalarının bu davranışları nasıl etkilediğini inceleyerek bu teknikleri uygular.
3. Bilişsel Teknikler : Bilişsel teknikler, zararlı düşünce kalıplarını tanımlamayı ve mevcut şemalarla uyumlu veya uyumsuz olan yaşam deneyimlerini incelemeyi amaçlar. Danışanın olumsuz düşünce kalıplarını tanımlamasına ve bunları değiştirmesine yardımcı olmak için bilişsel yeniden yapılandırma ve mantık hatalarını belirleme gibi teknikler kullanılır.
4. Davranışsal Teknikler : Bu teknikler, danışanın davranış kalıplarını değiştirmeyi ve daha sağlıklı davranışlar geliştirmeyi hedefler. Danışanın şemalarından kaynaklanan zararlı davranışları tanımlamak ve bunları değiştirmek için öğrenme ve davranış değiştirme prensipleri kullanılır.
Bu teknikler, danışanın duygusal şemalarını tanımlamasına, anlamasına ve değiştirmesine yardımcı olur. Terapist, bu teknikleri kullanarak danışanın duygusal zorluklarını ele alır ve daha sağlıklı duygusal şemalar geliştirmesine destek olur.
Şema terapisi adımları :
1. Değerlendirme ve Tanı : İlk olarak, terapist, çocuğun veya gencin duygusal durumunu ve yaşam koşullarını değerlendirir. Bu, çocuğun veya gencin duygusal şemalarını anlamak için bir başlangıç noktası oluşturur.
2. Şemaların Tanımlanması: Terapist, çocuğun veya gencin olumsuz duygusal şemalarını tanımlamaya yardımcı olur. Bu, çocuğun veya gencin kendisini ve dünyayı nasıl algıladığını daha iyi anlamalarını sağlar.
3. Şemaların Anlaşılması : Çocuk veya genç, terapistle birlikte, duygusal şemalarının nasıl oluştuğunu ve nasıl sürdüğünü anlamaya çalışır. Bu süreçte, çocuk veya genç, duygularını ifade etmeyi ve duygusal ihtiyaçlarını anlamayı öğrenir.
4. Şemaların Değiştirilmesi : Çocuk veya genç, olumsuz duygusal şemalarını tanımlamak ve değiştirmek için çalışır. Terapist, çocuğa veya gence, daha sağlıklı ve uygun duygusal şemalar geliştirmesi için rehberlik eder.
5. Uygulama ve Takip : Terapi süreci boyunca, çocuk veya gencin ilerlemesi izlenir ve